Niniejszy artykuł jest drugą częścią wpisu poświęconego przekształceniu działalności gospodarczej w spółkę z o.o. Pierwszą część znajdziecie Państwo pod linkiem: Przekształcenie działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę z o.o. cz. I.

Druga część opisuje skutki prawne i podatkowe przekształcenia.

Sukcesja prawna

Powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu spółek handlowych dochodzi zatem do sukcesji prawnej w tym zakresie. Przekształcona spółka z mocy prawa staje się stroną dotychczasowych umów i innych stosunków prawnych wiążących przedsiębiorcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ważne jest zatem powiadomienie kontrahentów o zaistniałej zmianie, ale ich zgoda nie jest niezbędna do zapewnienia skuteczności przeprowadzenia przekształcenia.

Warto jednak zaznaczyć, że pomimo ogólnej zasady sukcesji, niektóre przepisy szczegółowe mogą warunkować konieczność wystąpienia np. o decyzje, koncesje czy zezwolenia dla nowopowstałego podmiotu – spółki. Warto zweryfikować te kwestie na etapie planowania procesu przekształcenia.

Sukcesja podatkowa

Na gruncie przepisów podatkowych skutki przekształcenia nie są uregulowane jednoznacznie i w wielu przypadkach są przedmiotem interpretacji indywidualnych. Wynika to m.in. ze złożoności zagadnień podatkowych jakie należy przeanalizować i których skutki warto rozważyć.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego przekształcanego przedsiębiorcy, ale za wyjątkiem praw, które nie mogą być kontynuowane ze względu na odmienności dotyczące opodatkowania spółek kapitałowych. Przykładem mogą być ulgi podatkowe czy tez rozłożenie na raty zaległości podatkowych. Nie jest to zatem pełna sukcesja podatkowa, bowiem dotyczy tylko praw, a wyłącza zobowiązania. Powoduje to liczne praktyczne dylematy na gruncie stosowania przepisów podatkowych.

Dodatkowo należy wskazać że kolejne artykuły Ordynacji podatkowej wskazują na istnienie solidarnej odpowiedzialności spółki całym jej majątkiem za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Bardzo istotne z punktu widzenia tych rozważań jest podkreślenie, że momentem przekształcenia niezależnym od przedsiębiorcy, jest moment wpisu spółki do KRS. Może do niego dojść w trakcie miesiąca, co dodatkowo komplikuje rozliczenia przedsiębiorcy kończącego prowadzenie działalności gospodarczej i spółki rozpoczynającej działalność.

Przedsiębiorca i Spółka posiadają dwa odrębne numery NIP. W konsekwencji spółka nie może użytkować kasy fiskalnej osoby fizycznej bez dokonania odczytu zarejestrowanej przez przedsiębiorcę sprzedaży i wprowadzeniu do kasy danych nowopowstałej spółki. Ponadto spółka nie przejmuje statusu podatnika VAT, a więc podlega odrębnej rejestracji na cele podatku VAT.

Rzadko kiedy przedsiębiorca może zdecydować się na czasowe zawieszenie wykonywania bieżącej działalności na czas przeprowadzenia procesu przekształcenia. Z dniem wpisu do KRS jednoosobowa działalność gospodarcza przestaje istnieć, nie jest podatnikiem VAT, nie jest właścicielem majątku, nie może dokonywać sprzedaży ani zakupów. Zaczyna to robić spółka. Dokumenty sprzedażowe i zakupowe muszą zatem precyzyjnie odzwierciedlać stan faktyczny do dnia przekształcenia i po nim.

Dlatego też bardzo często w przypadku dokumentów zakupowych w okresie następującym po przekształceniu spółka zmuszona jest korygowania danych na fakturach zakupowych wystawiając noty korygujące i wskazując prawidłowo nabywcę towaru lub usługi. W orzecznictwie jednak odnaleźć można także stanowiska o prawie do odliczenia VAT naliczonego bez konieczności korygowania danych nabywcy w wyniku sukcesji praw. Istotny dla analizy tego prawa jest moment dokonania dostawy i moment otrzymania faktury.

Indywidualnej analizy wymagają jednak przypadki konieczności korekty dokumentów sprzedażowych wystawionych przez jednoosobową działalność gospodarczą i otrzymanych korekt faktur zakupowych. Analiza przyczyn korekty staje się przesłanką do określenia, który podmiot powinien rozliczyć skutki takiej korekty. Kolejnym obszarem w zakresie podatku VAT są skutki złożenia ostatniej deklaracji VAT przez przedsiębiorcę. Kto powinien uregulować zobowiązanie podatkowe a komu przysługuje zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym? W myśl ogólnej zasady sukcesji praw z wyłączeniem zobowiązań odpowiedzi na te pytania zdają się wynikać z charakteru sukcesji.

Podatnikiem w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej jest osoba fizyczna opodatkowana podatkiem PIT. Spółka z o.o. jako osoba prawna podlega opodatkowaniu podatkiem CIT. Dlatego tez skutki dokonania przekształcenia należy rozpatrywać odrębnie dla każdego z tych podmiotów na gruncie przepisów dla nich zasadnych.

Pierwszym aspektem jest opodatkowanie wniesienia majtku w wyniku przekształcenia jednoosobowej działalności w spółkę z o.o. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wskazuje bezpośrednio na konieczność opodatkowania wartości nominalnej udziałów objętych w wyniku przekształcenia. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem w wyniku przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej spółkę kapitałową nie wystąpi przychód u przedsiębiorcy z tytułu objęcia udziałów w tej spółce.

Jako wadę sukcesji w tej formie literatura przedmiotu wskazuje podwójny reżim opodatkowania. Działając jako jednoosobowa działalność gospodarcza przedsiębiorca opodatkowuje swoje dochody zgodnie z przepisami ustawy o PIT. Natomiast dochody osiągnięte przez spółkę w pierwszej kolejności są opodatkowane podatkiem CIT, a następnie środki które wspólnik będzie chciał wypłacić w formie dywidendy są opodatkowane jako przychód z kapitałów pieniężnych według zryczałtowanej stawki 19%.

Kolejnym aspektem na jaki warto zwrócić uwagę jest kwestia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych w okresie poprzedzającym przekształcenie i tuż po nim. Każdy koszt i wydatek należy rozpatrywać indywidulanie z punktu widzenia charakteru kosztu, jego związku z przychodem, podmiotu który ponosi ciężar ekonomiczny wydatku. Zagadnienie to jest przedmiotem wielu interpretacji indywidualnych w zakresie możliwości zaliczenia kosztów do kosztów uzyskania przychodów przez przedsiębiorcę lub/i przez Spółkę.